Bağımsız Denetimde yabancı para cinsinden parasal kalemlerin ölçümü duyurusu

 

                                                                                                     Bursa, 30.Mart.2021

 

 

BAĞIMSIZ DENETİMDE YABANCI PARA CİNSİNDEN PARASAL KALEMLERİN ÖLÇÜMÜ DUYURUSU

 

                   15.Mart.2021 tarihinde Kamu Gözetimi Kurulunun ana sayfasında başlığı Yabancı Para Cinsinden Parasal Kalemlerin Türkiye Muhasebe (TMS) Standartlarına Göre Sonraki Ölçümü Hakkında Duyuru’dur. Şeklinde bir duyuru yayımlanmıştır.

                   Bu Duyuruda

  1. Yabancı paraların, yabancı para ile olan senetli ve senetsiz alacak ve borçların VUK 280 inci maddeye göre borsa rayici ile değerleneceği

  2. 130 sayılı VUK tebliğine göre Maliye Bakanlığınca bu konuda herhangi bir tespit yapılmadığı sürece, Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası’nca tespit ve ilân olunan döviz alış kurlarının değerlemelerde esas alınması” öngörülmüştür.

  3. 6102 sayılı (TTK’nın) 88’inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca gerçek ve tüzel kişi tacirlerin, münferit ve konsolide finansal tablolarının Kurum tarafından belirlenen ve yayımlanan (TMS’leri) uygulamaları gereklidir ve değerleme ilkelerinin belirlendiği TTK’nın 79’uncu maddesinde varlık ile yükümlülüklerin ölçümünde TMS’lerin uygulanacağı belirtilmektedir.

     

  4. Bu esasa göre finansal tablolarını Türkiye Finansal Raporlama Standartları (TFRS) ya da Büyük ve Orta Boy İşletmeler için Finansal Raporlama Standardına (BOBİ FRS’ye) göre hazırlayan işletmeler, yabancı para cinsinden parasal kalemlerinin sonraki ölçümlerini yaparken TMS 21 Kur Değişiminin Etkileri (TMS 21) ile BOBİ FRS’nin “Yabancı Para Çevrim İşlemleri” bölümünde öngörülen muhasebe ilkelerini esas alacaklardır.

     

Zira, TTK’nın 64’üncü maddesinin beşinci fıkrasında, TTK’daki defter tutma, envanter, finansal tabloların düzenlenmesi ve değerleme hükümlerinin VUK ile diğer vergi kanunlarının aynı hususları düzenleyen hükümlerinin uygulanmasına, vergi kanunlarına uygun olarak vergi matrahının tespit edilmesine ve buna yönelik mali tabloların hazırlanmasına engel teşkil etmeyeceği açıkça hüküm altına alınmıştır.

 

Muhasebe uygulamalarımıza uzun yıllar boyunca vergi mevzuatı yön vermiş olduğundan, TTK uyarınca TMS’lere uygun olarak hazırlanması gereken finansal tablolarda, yabancı para cinsinden parasal kalemlerin raporlama dönemi sonu değerlemelerinde;  Kapanış kuru olarak TC Merkez Bankası tarafından 30 Aralık’ta açıklanan kurun kullanıldığı ya da  Finansal Durum Tablosunun aktifi ile pasifi için sadece alış kurunun kullanıldığı gözlemlenmiş ve hususla ilgili olarak rehberlik sağlanması ihtiyacı hâsıl olmuştur. Denilmektedir.

 

Problem bu şekilde tesbit edildikten sonra çözüm olarak da :,

 

TMS 21 ile BOBİ FRS uyarınca yabancı para cinsinden parasal kalemlerin sonraki ölçümlerinin,  raporlama dönemi sonlarındaki spot kurdan yapılması gerekmektedir. Denilerek :

 

 TMS’leri uygulayan işletmelerin finansal tablolarını hazırlarken parasal kalemlerin sonraki ölçümünü 30 Aralık tarihli kurlar üzerinden değil; 31 Aralık  ya da işletmenin raporlama dönemi sonuna tekabül eden başka bir tarihteki spot kur üzerinden yapmaları gerekmektedir.

 

Bu ifadenin doğruluğunun kontrolü  için tarafımızdan aşağıdaki tablo hazırlanarak  bir inceleme yapılmıştır.

 

Kur Tesbit tarihi

Kur Uygulama Tarihi

Döviz Cinsi

Alış Kuru

Satış Kuru

29.Aralık

30.Aralık

Dolar US

7.4063

7.4197

30.Aralık

31,Aralık

Dolar US

7.3405

7.3550

31.Aralık

1 Ocak

Dolar US

7.4194

7.4327

 

Bu tabloya göre bugüne kadar olan yıl sonu tablolarında 30.Aralık günü tesbit edilen 31.Aralık günü kurları uygulanmaktadır.

Oysa yukarıda belirtilen 15.Mart.2021 tarihli duyuruya göre 31.Aralık günü tesbit edilen 7,4194 TL. alış ve 7,4327 TL. satış fiyatlı dolar kuru uygulanması gerekecektir. Spot kur 30..Aralık günü tesbit edilen değil, 31.Aralık günü tesbit edilen kur olacaktır.

Bilanço tarihi değişik olan işletmelerde de kur bu şekilde tesit edilerek uygulanacaktır.

       Uygulamada kafa karıştıran, alışık olmadığımız konu SPOT KUR konusudur. Maalesef ülkemizdeki bağımsız denetçilerin çoğu Maliye kafası ile düşünmekte olduğundan önce Maliyenin uygulaması denetçinin gözünün önüne veya aklına gelmekte, bu gözlükle bakınca spot kurun ne olacağı konusu  kafa karıştırmaktadır.

 

                   Tablodaki örnekle açıkladığımız değerleme yapılırken esas alınacak döviz kuru için TMS 21’in 26’ncı paragrafı ile BOBİ FRS’nin 20.18 paragrafında bilgi verilmektedir.. Söz konusu paragraflarda, birden fazla döviz kurunun bulunması durumunda “işlem veya bakiyeye ilişkin nakit akışları ölçüm tarihinde gerçekleşmiş olsaydı bu nakit akışlarının ödeneceği kurun esas alınması gerektiği” belirtilmektedir. Bu doğrultuda, işletmelerimizin yabancı para cinsinden parasal varlıkları raporlama dönemi sonu itibarıyla geçerli alış kurundan; yabancı para cinsinden parasal yükümlülükleri de raporlama dönemi sonu itibarıyla geçerli satış kurundan değerlemeleri gerekmektedir. Şeklinde duyuruda açıklama yapılmıştır.

 

 

 

Sonuç olarak, işletmelerin TTK uyarınca TMS’lere uygun olarak finansal tablolarını hazırlarken yabancı para cinsinden parasal kalemlerin dönem sonu değerlemelerini TMS 21 ile BOBİ FRS’de düzenlenen ölçüm ilkelerine göre yapmaları öngörülmüş olup bu kapsamda söz konusu kalemlerin niteliğine göre raporlama tarihinde geçerli olan alış ya da satış kurunun kullanılması gerekmektedir.

Bize göre de duyuruda belirtildiği şekildeki uygulama daha doğru sonuç verecektir.