Bursa, 01.Ağustos.2025
YEŞİL DÖNÜŞÜM DESTEK PROGRAMI ( I )
Maliye Bakanlığı ve diğer bakanlıklar devamlı yeni yeni kararlar ve uygulamalar çıkarıyor. Bizler de bunları takip ediyoruz. Ancak, son 15 gün içinde özellikle Türkiye’nin her tarafında yangınlar çıktı. Benim hesabıma göre Türkiye ormanlarından kilometrekarelerle ifade edilecek orman varlığı yandı, gitti, kül oldu.
Yetkili ve ilgililer inşallah yangınları önlemenin çarelerini bulacaklar. Bu yazımda kimseyi suçlamak istemiyorum, ama devlet memurları görevlerini tam yapmalı, yetki ve sorumluluklarını bilmeli ve zamanında kullanmalıdır diyorum.
Yangınlar, ülkemin ihracatı ve üretimi ile ilgili bir çok konuyu aklıma getirdi. Bundan 20 yıl önce, artık sanayi firmalarımızla Avrupa ülkeleri baş edemez hale geldiği zaman bir de baktık ki, bir takım yeni kurallar ileri sürdüler. Bizler yani Türkiye’nin üreticileri, sanayicileri, ihracatçıları bunlara uymak zorunda kaldılar.
Yok, şu ücretten aşağı işçi çalıştırılamaz, şu kadar saatten fazla işçi çalıştırılamaz, üretilen sanayi ürünlerinde şu özellikler olacak, üretimde kömür kullanılmayacak, petrol şu kadar kullanılacak vs. vs. gibi bir takım şartlar ileri sürüldü ve bunların numaraları ile kuralları ortaya çıktı.
Bunlar yetmedi, özellikle son yangınlar aklıma getirdi. Uzun bir müddettir, iklim değişikliği konusu ele alındı ve Türkiye de iklim değişikliği anlaşmalarına imza attı. Ama ABD-ÇİN-Birçok gelişmiş sanayi ülkesi bu anlaşmalara imza atmadı. Hadi bakalım görelim ne olacak, eylerse mevlam ne eyler demekten başka bir şey yapamıyoruz.
Bugün iklim değişikliği ile ilgili yeşil dönüşüm destek programı gözüme çarptı ve Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının Yeşil dönüşüm destek programı destek rehberinden faydalanarak, alıntılar yaparak bu yazıyı yazmayı düşündüm.
İklim değişikliği, olumsuz etkileri ve gezegenimizin geleceğine ve sürdürülebilirliği riskler, birçok ülkeyi yeşil dönüşüm alanında somut adımlar atmaya yönlendirmiştir. Üretimde kaynak kullanımı, atık ve emisyonlar konusunda yeni düzenleme ve uygulamalar öne çıkmıştır.
AB iklim değişikliği ile mücadelede öncü olmuş ve 2019 yılında Avrupa Yeşil Mutabakatı (AYM) ve Sınırda Karbon Düzenlemesi Mekanizması ile hem AB İÇİNDE HEM DE KÜRESEL DÜZEYLE sera gazı emisyonlarını azaltmayı hedeflemektedir. Ülkemiz de bunlara uymaya çalışmaktadır. Bunun için Yeşil Mutabakat Eylem Planı, 2021 yılında yayımlanmıştır.
Karbon ayak izi azaltma, döngüsel ekonomi modeli ve yeşil dönüşüm uygulamaları ihtiyacı doğmuştur.
Yeşil dönüşüm; sürdürülebilir bir büyüme modeline hizmet etmektedir. Türkiye’de mevcut imalat sanayi tesislerinin yeşil dönüşümünün sağlanmasına yönelik olarak; döngüsel ekonomi yaklaşımıyla uyumlu, doğal kaynakları koruyan, iklim ve sürdürülebilirlik hedeflerine katkı sağlayan, kaynak verimli ve düşük karbonlu üretimi amaçlayan yatırımların, Yeşil Dönüşüm Destek Programı ile desteklenmesi öngörülmektedir.
Yeşil dönüşüm, 3305 Sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar’ın Öncelikli Yatırımlar uygulaması çerçevesinde yatırım teşvik sistemi kapsamında desteklenecektir. Yapılan yatırımlara 5. Bölge destekleri dahilinde; KDV istisnası, gümrük vergisi muafiyeti, vergi indirimi, sigorta primi işveren hissesi desteği ile faiz veya kâr payı desteği sağlanacaktır.
Programa başvuru sürecinde, yatırımcılardan yeşil dönüşüme yönelik orta ve uzun vadeli planlamalarını ve Yeşil Dönüşüm Destek Programı’na başvuracakları proje bilgilerini içeren Yol Haritası Raporlarını sunmaları beklenmektedir.
Yeşil dönüşüm sürecinde işletmelere rehberlik edecek olan bu Yol Haritası Raporları aracılığıyla, işletmelerimize yeşil dönüşüm vizyonu kazandırılması hedeflenmektedir. Firmalara Yeşil Dönüşüm Merkezi unvanı verilecektir.
Yeşil Dönüşüm Destek Programı’na başvurular Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından yapılacak çağrılar kapsamında yürütülecektir. Bu konudaki bilgiler program portalında bulunmaktadır.(ikizdonusum.sanayi. gov.tr)
Başvurular program portali üzerinden yetkili kişilerce çevrimiçi yapılacaktır. Hiçbir belge Bakanlığa elden teslim edilmeyecektir.
Gerçek kişilerin firmalar adına yetkilendirme işlemleri, Yatırım Teşvik Belgesi İşlemlerinin Elektronik Ortamda Yürütülmesine İlişkin Yetkilendirme Tebliği’nin 5 inci maddesinde sayılan yetkilendirme belgeleri esas alınarak gerçekleştirilecektir.
Başvuruya dair belgelerin elektronik olarak taranmış hallerinin, başvuru sahibine ait geçerli bir eimza sertifikasıyla girişi yapılarak, KEP adresleri üzerinden Bakanlığın ilgili birimi olan Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü’ne ait KEP adresine (sanayiveteknolojibakanligi.tesvikuygulama@hs01.kep.tr) iletilmesi gerekmektedir.
Yetkilendirme usulüne dair detaylı açıklamaya bağlantı aracılığıyla ulaşılabilir. E-TUYS’ta (Elektronik Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Bilgi Sistemi) ilgili firma adına süresi devam eden yetkilendirmesi bulunan gerçek kişilerin ayrıca yetkilendirme işlemi yapması gerekmemektedir.
Yeşil dönüşüm programına nasıl müracaat edileceği YEŞİL DÖNÜŞÜM DESTEK PROGRAMI BİLGİLENDİRME REHBERİNDE uzun uzun anlatılmaktadır.
YEŞİL DÖNÜŞÜM DESTEK PROGRAMI ( II )
Yeşil dönüşüm projelerinin destek kapsamı; arsa-arazi alımı, bina-inşaat harcaması, makine, teçhizat, teknoloji, yazılım ve donanım alımı ile ölçüm, doğrulama, belgelendirme, etüt, test ve danışmanlık hizmetlerini içerebilir.
Yatırımcı, Yol Haritası Raporunda, başvuruda bulunduğu proje için miktarsal veya oransal olarak somut ve ölçülebilir iyileştirmeler içeren bir veya birden çok proje hedefi belirler.
Enerji tüketimi, Sera gazı emisyon miktarı, Hava kirletici emisyon miktarı, Karbon ayak izi, Su ayak izi, Hammadde tüketimi, Atık miktarı, Su tüketimi, Atık su miktarı, Atık su kirlilik yükü, Tesis atıklarından geri dönüştürülmüş girdi miktarı, gibi konularda hedefler belirlenerek yol haritası yapılır.
Desteklenecek projeler, imalat sanayinde faaliyet gösteren işletmelerin üretim tesisi ve yardımcı birimleriyle sınırlı kalmak kaydıyla proje hedeflerini gerçekleştirmeye yönelik olarak yapılacak arazi-arsa alımı, bina-inşaat harcaması ile alınacak makine, teçhizat, teknoloji, yazılım ve donanım ile ölçüm, doğrulama, belgelendirme, etüt, test ve danışmanlık hizmetlerini içerebilir.
Proje kapsamında yenilenebilir enerji üretimi tesisi kurulmasına yönelik faaliyetler, 3305 Sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar kapsamında öngörülen bölgesel desteklerden yararlanmak üzere ayrı bir yatırım teşvik belgesi ile desteklenebilir.
Genel Müdürlük tarafından Yol Haritası Raporu uygun bulunan ve destek kararı alınan projeleri gerçekleştirecek olan tesislere program portali üzerinden yol haritasının uygulama süresince Yeşil Dönüşüm Merkezi unvanı verilir.
Hedefe ulaşılamazsa Yeşil Dönüşüm Merkezi unvanı iptal edilir.
. PROJE OLUŞTURMA SÜRECİ
Yatırımcı bir proje başvurusunu aşağıdaki adımları yürüterek tamamlayabilir. Yol Haritası Raporu (Bölüm D)
Yeşil Dönüşüm Uygulama Alanının Belirlenmesi
• Tesisin mevcut durumu değerlendirilerek iyileştirme yapılacak alan veya alanlar tespit edilmelidir.
• İyileştirme Mevcut Durum Ölçümünün Yapılması alanından etkilenecek göstergeler için geçerli bilimsel teknikler dikkate alınarak ölçüm yapılmalı veya yaptırılmalıdır. Hedeflerin Belirlenmesi
• Miktarsal veya oransal olarak somut ve ölçülebilir iyileştirmeler hedefleri belirlenmelidir. Yeşil Dönüşüm Uygulamalarının Belirlenmesi Destek Kapsamının içeren proje
• Hedeflere ulaşmak için gerçekleştirilmesi gerekli yeşil belirlenmelidir. Belirlenmesi dönüşüm uygulamaları
• Projede yapılacak arazi-arsa alımı, bina-inşaat harcaması ile alınacak makine, teçhizat, teknoloji, yazılım ve donanım ile ölçüm, doğrulama, belgelendirme, etüt, test ve danışmanlık hizmetleri belirlenmelidir.
• ikizdonusum.sanayi.gov.tr Başvurunun Yapılması Yol Haritası Raporu uygun görülen ve destek kararı alınan projeler adresinden başvuru formu doldurularak başvuru gerçekleştirilmelidir.
YEŞİL DÖNÜŞÜM UYGULAMALARI Yatırımcılardan, üretim tesisi ve yardımcı birimlerle sınırlı kalmak kaydıyla, belirledikleri hedeflere ulaşmak üzere yeşil dönüşüm uygulamalarını içeren projeler hazırlamaları beklenmektedir
Yeşil dönüşüm uygulamaları aşağıdaki gibi olabilir.
▪ Enerji tasarrufu ve verimliliği uygulamalarının gerçekleştirilmesi
▪ Hammadde/malzeme tasarrufu ve verimliliği uygulamalarının gerçekleştirilmesi ▪ Atık ısıdan enerji geri kazanımı
▪ Geri dönüşüm, geri kazanım, yeniden kullanım ve ileri dönüşüm uygulamaları ile atıkların azaltılması
▪ Tesis içi atıkların girdi olarak kullanımı
▪ Su tasarrufu ve verimliliği
▪ Atık su oluşumunun önlenmesi ve azaltılması
▪ Arıtılmış atık suların yeniden kullanımı
▪ Atık su kirlilik yükünün önlenmesi ve azaltılması
▪ Zararlı kimyasalların ikamesi/çevre dostu/sürdürülebilir hammadde kullanımı
▪ Sera gazı emisyonlarının önlenmesi ve azaltılması
▪ Üretim sürecinde fosil yakıt kullanımının azaltılması
▪ Kullanılan plastik miktarının azaltılması
▪ Ambalaj tüketiminin azaltılması
▪ Sürdürülebilir hammadde/girdi kullanımı
▪ Geri dönüştürülmüş ve/veya biyobozunur ambalaj kullanımı
▪ Düşük karbonlu teknolojilerin kullanımı
▪ Yeşil ve enerji verimli teknolojilerin kullanımı (teknoloji ve ürünlerin geliştirilmesi veya üretilmesine yönelik Ar-Ge veya yatırım faaliyetleri hariç)
▪ Teknoloji değişikliği/makine ve ekipmanların çevre dostu olanlarla değiştirilmesi
▪ Ürünün çevresel ayak izini azaltan teknolojilerin uygulanması
▪ Üretim ve kullanım sırasında kaynak ve malzeme yoğunluğunun azaltılması
▪ Yeşil hidrojen ve türevleri, karbon yakalama, kullanım ve depolama gibi alternatif emisyon azaltımı yöntemlerinin kullanılması
▪ Sera gazı salımının izlenmesi, atık minimizasyonu, proses optimizasyonu ve enerji verimliliğinin artırılması amaçlarıyla kullanılmak üzere ileri sensör teknolojileri, yapay zekâ, makine öğrenmesi ve uzaktan algılama gibi dijital teknolojilerin kullanımı
▪ (su, enerji, hammadde vb.) ve atık tasarrufuna yönelik teknoloji ve ekipman kullanımı
▪ (su, enerji, hammadde vb.) ve atık tüketiminin verimli yönetimi ve izlenmesi için uygulamaya alınan bileşenler, sistemler ve akıllı çözümlerin kullanılması
▪ Kaynak verimliliği/temiz üretim ve enerji verimliliği etütleri çerçevesinde ortaya konan yöntemlerin uygulanması
Yeşil dönüşüm uygulamaları belirlenirken; Avrupa Komisyonu tarafından yayımlanmış olan dökümanlar ve referanslar esas alınacaktır.
Yeşil Dönüşüm Destek Programı hakkındaki her türlü sorularınızı yesildonusum@sanayi.gov.tr adresine iletebilirsiniz.
Yeşil dönüşüm programından yararlanılmasını tavsiye etmekteyiz.
Cevdet Akçakoca
Yeminli Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi